Nasza cukiernia bez cukru, gdzie nie używamy białego cukru jako dodatku jest więc idealnym rozwiązaniem dla osób ograniczających ten składnik w diecie. W ofercie mamy też torty dla alergików, nasza cukiernia bez cukru jako dodatek będzie więc doskonałą propozycją również dla osób z nietolerancjami pokarmowymi. Napisz do nas
Autorka artykułu: dietetyczka Klaudia Niemira Głównym celem stosowania diety wątrobowej jest zahamowanie procesów zapalnych i zwłókniania, zapobieganie ewentualnym powikłaniom oraz poprawa stanu odżywienia pacjenta. Z tego artykułu dowiesz się na czym polega dieta wątrobowa oraz jakie są produkty wskazane i zakazane w diecie wątrobowej. Spis treści: Jakie funkcje w organizmie pełni wątroba?Najczęstsze schorzenia wątrobyDieta wątrobowa – na czym polega?Czego nie lubi chora wątroba?Co lubi wątroba?Regeneracja wątroby co jeść, a czego unikać, aby ją przyspieszyć? Dieta wątrobowa co jeść, a czego nie wolno? Dieta wątrobowa TABELA – produkty zalecane i przeciwwskazane Dieta przy chorej wątrobie – kiedy stosuje się dietę wątrobową? Zapalenie wątroby dieta Dieta na wątrobę z marskością Dieta wątrobowa przepisy Jaką funkcję w organizmie pełni wątroba? Wątroba jest głównym narządem, w którym zachodzi wiele przemian ustrojowych – z aminokwasów syntetyzuje białka ustrojowe, z amoniaku mocznik, a z kwasów tłuszczowych fosfolipidy, tłuszcze obojętne, lipoproteiny i związku ketonowe. W wątrobie syntetyzowany jest także cholesterol i kwasy żółciowe. W wątrobie z glukozy powstaje glikogen i odwrotnie z glikogenu uwalnia się glukoza. Z węglowodanów i aminokwasów powstają kwasy tłuszczowe. Wątroba reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. Zachodzi w niej przemiana żelaza, miedzi, cynku i molibdenu. Oprócz minerałów magazynowane są w wątrobie witaminy. Narząd ten wytwarza i wydziela żółć niezbędną do trawienia i wchłaniania tłuszczów. Pełni funkcję odtruwającą i uczestniczy w rozkładzie niektórych hormonów. Najczęstsze schorzenia wątroby Do najczęstszych chorób wątroby zalicza się: zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby i nowotwór wątroby. Dieta wątrobowa – na czym polega? Zanim rozwiniemy temat diety wątrobowej – należy jasno zaznaczyć, że nie ma jednej i uniwersalnej diety wątrobowej, która stosowana przyniesie ulgę we wszystkich schorzeniach narządu. Główną cechą diety wątrobowej jest poprawa stanu odżywienia i przyspieszenie powrotu do zdrowia osoby z chorobą wątroby. Mimo tego, że nie ma jednej wspólnej diety wątrobowej dla wszystkich jednostek chorobowych, można śmiało stwierdzić cechy wspólne dla każdej jednostki chorobowej. Czego nie lubi chora wątroba? AlkoholuNadmiernej masy ciałaŻywności wysokoprzetworzonejFast-foodówNiskiego spożycia warzyw i owocówBraku aktywności fizycznejDużej ilości tłuszczu w diecie Co lubi wątroba? Tłuszcze pochodzenia roślinnegoKwasy omega-3 zawarte w tłustych rybach morskich – łosoś, tuńczyk, makrela, śledźWarzywa i owoceOdpowiednie spożycie białka w diecieOdpowiednią ilość wypijanej wodyPrawidłową masę ciałaRegularne pory posiłków Regeneracja wątroby co jeść, a czego unikać, aby ją przyspieszyć? Kategoryczny zakaz spożywania alkoholu – ze względu na fakt, iż substancje powstające podczas jego metabolizmu mają działanie hepatotoksyczne (uszkadzają wątrobę). Spożywanie alkoholu podczas choroby, znacznie przyśpiesza tempo rozwoju stanów zapalnych, ognisk martwiczych czy nowotworów. Właściwe ilości i proporcje poszczególnych tłuszczów w diecie. Należy do minimum ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia zwierzęcego, na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia roślinnego. Mile widziane jest zatem większe spożycie oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, lnianego, nasion, orzechów i tłustych ryb morskich. Tłuszcz w diecie wątrobowej powinien być jednak spożywany z umiarem – dobrze jest go łączyć z posiłkami zawierającymi węglowodany i białko. Zastosowanie się do zasad piramidy zdrowego żywienia, która mówi o tym, żeby każdego dnia spożywać jak najwięcej warzyw i owoców. Z jednej strony wydaje się to bardzo proste, z drugiej strony jednak mało kto spożywa co najmniej 400 g warzyw i owoców dziennie. Edukacja żywieniowa – zamiana żywności wysokoprzetworzonej na naturalną, wysokiej jakości. Gotowe produkty spożywcze obfitują nie tylko w sztuczne dodatki i konserwanty, są także źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczy typu trans, cukru i soli. Każdy z tych składników jest szkodliwy dla wątroby. Żywność naturalna nie ma tych dodatków – wybór zatem wydaje się masy ciała w racjonalny sposób. Utrzymywanie regularnej aktywności fizycznej. Dieta wątrobowa co jeść, a czego nie wolno? Jak wcześniej wspomnieliśmy, nie istnieje jednolita definicja diety wątrobowej odpowiednia dla wszystkich chorób tego organu. Istnieje jednak podział na produkty rekomendowane i przeciwwskazane w chorobach wątroby, a przedstawia go poniższa tabela. Dieta wątrobowa TABELA – produkty zalecane i przeciwwskazane Produkty i potrawyZalecanePrzeciwwskazaneNAPOJEWoda przegotowana, mineralna, niegazowana, herbata bez cukru (wszystkie rodzaje, w tym owocowa), kawa zbożowa, soki z warzyw niskowęglowodanowych, napoje z kwaśnego mleka, mleko do 1,5% tłuszczu, jogurt pitny chudy, koktajle bez dodatku cukru. Rzadziej: słaba kawa z mlekiem, napoje z owoców, rozcieńczone soki i napoje owocowe. Wszystkie napoje słodzone cukrem, mocna kawa, napoje na bazie owoców i śmietanki, nektary owocowe, tłuste mleko, alkohol, soki owocowe z dodatkiem cukru, słodkie napoje gazowane, koktajle z cukrem, gotowe typu graham, pełnoziarniste, chrupkie, chleb o niskim IG, podczas złego samopoczucia chleb pszenny chleb pszenno-żytni, razowy, pieczywo, pieczywo cukiernicze, chałki, ciasto francuskie i półfrancuskie, chleby smakowe, biszkopty, DO PIECZYWAChuda wędlina, dobrej jakości szynka drobiowa, pasty z chudych mięs i warzywa, jaja bez żółtek, chude i półtłuste sery twarogowe, serki homogenizowane chude, serek jaja na miękko, jajecznica (można zjeść 3 żółtka w tygodniu), ser twarogowy półtłusty, pasztet domowy, margaryna, dżemy bezcukrowe, miód, ryby i konserwy rybne (tłuste).Tłuste wędliny, kaszanka, kiełbasy, kabanosy, salami, pasztetowa, boczek, dżemy z wysoką zawartością cukru, masło, sery żółte i tłuste sery podpuszczkowe, sery twarogowe tłuste, sery śmietankowe, serki cytrynowy, koperek zielony, natka pietruszki, czosnek, cebula, imbir, jarzynka naturalna, kminek majeranek, kolendra, liść laurowy, ziele angielskie, sól, papryka, ocet winny lub jabłkowy, VegetaBardzo ostre: papryka ostra,musztarda, ocet, chili, sólw większych ilościach, nie zaleca się przekraczania ilości 5 g dziennie. ZUPY I SOSY (NA CIEPŁO)Jarzynowa z warzywubogowęglowodanowych,czyste – pomidorowa, barszczczerwony, koperkowa,kalafiorowa, barszcz czerwony zabielony, żurek, ryżowa, krupnik, rosół jarski, podprawiane jogurtem, sosy na wywarach z warzyw np.:koperkowy, pomidorowy, na tłustych wywarach mięsnych, zagęszczane zasmażkami, z dużą ilością śmietany, grzybowa, kapuśniak, ramen, zupy owocowe z cukrem,sosy zawiesiste, tłuste,esencjonalne, grzybowy, DO ZUP Zupy krem – czyste, bez ryż, kasza jaglana, jęczmienna, ilości pieczywa, makaronów, kasz, groszku, soczewicy, kluski lane i inne. MIĘSA I RYBY Mięsa chude: cielęcina, młoda wołowina, jagnię, królik, kurczak, indyk, chude wędliny: szynka, polędwica, drobiowe, pasty z mięsa i warzyw, chude ryby: dorsz, mintaj, szczupak. Rzadziej: wołowina i dziczyzna. Tłuste gatunki mięs, podroby,parówki, kiełbasy, konserwymięsne, pasztetowa, salcesonPRODUKTY ZBOŻOWEPłatki owsiane, kasza mannarazowa, kasza gryczana,proso, pęczak, kasza jaglana,jęczmienna, makaronyrazowe, brązowy ryż, razowamąka – produkty razowe wgindywidualnej tolerancjiPłatki kukurydziane,czekoladowe, z kawałkamiczekolady, w polewiemiodowej, białe makarony,ryż biały, kasza manna, białamąka, potrawy z białej mąki:pierogi, naleśniki, knedleWARZYWAO zawartości węglowodanówod 0-5%: sałata, endywia,cykoria, ogórki, rabarbar,rzodkiewka, szczypiorek,szparagi, brokuły, kabaczek,kalafior, szpinak, pomidor,szczaw, papryka (w postaci surowej).Rzadziej: ziemniaki, kapustne, marchew, buraki, włoszczyzna, bób, seler, buraki i brukselka Surówki i warzywa mocnorozgotowane z dużą ilościąmajonezu, śmietany, żółtek,cukruOWOCE250-350g owoców dzienniemaliny, jagody, borówki,jeżyny, truskawki, wiśnie,ananas, grapefruit, cytryna,jabłka, brzoskwinie, owocecytrusowe, śliwki, kiwiOwoce w syropach, kompotyz cukrem, galaretki ześmietaną, daktyle, rodzynki,dojrzałe banany, gruszki,winogrona, arbuzy, sokiz dodatkiem cukru. Tabelę opracowano na podstawie: Dieta w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (NAFLD), Szpital Uniwersytecki w Krakowie. Dostęp online: 04/01/2021, 16:44. Dieta przy chorej wątrobie – kiedy stosuje się dietę wątrobową? Dieta wątrobowa to sposób żywienia, którego stosowanie polecane jest w terapii chorób wątroby. Sposób żywienia zależy oczywiście od choroby z jaką boryka się pacjent. Najczęstszymi chorobami, podczas których zalecana jest dieta wątrobowa są ostre i przewlekłe zapalenie, choroba stłuszczeniowa i marskość wątroby. Niejednokrotnie udowodniono, że odpowiedni styl żywienia, może stanowić fundamentalny element terapii niektórych chorób wątroby, który realnie poprawia jakość życia osób chorych. Zapalenie wątroby dieta Spośród wszystkich przyczyn zapalenia wątroby najczęściej wymieniane są zakażenie wirusem typu B lub wirusem typu A. Do zapalenia wątroby może dojść także drogą pozajelitową, przez nieumiejętnie lub niesterylnie wykonane zastrzyki lub wkłucia, a także przez niefortunnie przeprowadzone zabiegi chirurgiczne i dentystyczne. Nie zważając jednak na przyczynę stanu zapalnego wątroby, chorzy mogą odczuwać następujące dolegliwości: bóle głowy i mięśni, mdłości, stan podgorączkowy i niewysoka gorączka. Te niewinne objawy jednak szybko przeistaczają się w typową dla zapalenia wątroby żółtaczkę, powiększenie wątroby i inne typowe dla tej choroby dolegliwości. Gdy objawy zaczynają być widoczne, zmianom ulegają również wyniki prób wątrobowych i współczynnik stanu zapalnego w organizmie, wtedy również należy zająć się leczeniem – im prędzej, tym lepiej. Czas ma tu kluczowe znaczenie, gdyż niektóre stany zapalne wątroby są nagłe i powodują szybkie niszczenie organu. Ze względu na podłoże zapalenia wątroby, głównym elementem terapii jest wprowadzenie odpowiednich leków. Zapalenie wątroby – dieta w tym przypadku nie stanowi zwykle głównej drogi leczenia, można powiedzieć, że jej stosowanie ma w tym przypadku jedynie działanie wspomagające. Oczywiście, warto pamiętać o tym, że pierwszym krokiem w leczeniu chorób wątroby powinno być każdorazowo ograniczenie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego, kategoryczne wykluczenie alkoholu oraz wprowadzenie do diety większej ilości warzyw i owoców. Dieta na wątrobę z marskością Marskość, nie bez przyczyny uważana jest za jedną z najniebezpieczniejszych chorób wątroby. Jest przewlekła, powoduje trwałe zwyrodnienie i martwicę komórek wątroby – miejscu, których rozwija się włóknista, tkanka łączna. Przyczyn marskości wątroby może być wiele, zwykle jest ona jednak skutkiem wieloletnich zaniedbań, między innymi: Niedoborowej diecie ubogiej w białko Nadużywaniu alkoholu Przebytymi stanami zapalnymi wątrobyToksycznymi zatruciami lekami lub narkotykami Innymi chorobami metabolicznymi, zakaźnymi i pasożytniczymi. Marskość wątroby zwykle rozwija się powoli, nie daje wyraźnych znaków swojej obecności. Początkowo może być ignorowana, gdyż jej objawy nie są specyficzne, a należą do nich: utrata apetytu, osłabienie, utrata masy ciała, senność, nietolerancja tłustych i ciężkostrawnych pokarmów. Z biegiem czasu jednak, dokarmiana zaniedbaniami daje o sobie znać, a osoba chora zaczyna dostrzegać zmianę koloru skóry na oliwkową, występowanie pajączków naczyniowych na skórze oraz inne bardziej dotkliwe objawy, które w konsekwencji mogą doprowadzić do śmierci. Dieta wątrobowa w marskości wątroby powinna zostać wprowadzona przez lekarza lub wykwalifikowanego dietetyka, ze względu na fakt, że choroba może przejawiać się w dwóch formach: Wyrównana (skompensowana) marskość wątroby Niewyrównana (zdekompensowana) marskość wątroby W zależności od typu, różni się zapotrzebowanie energetyczne pacjenta oraz zapotrzebowanie na białko i wygląda to w następujący sposób: Wyrównana marskość wątrobyNiewyrównana marskość wątrobyZapotrzebowanie energetyczne *25-35 kcal / kg / masy ciała35-42 kcal / kg / masy ciałaZapotrzebowanie na białko1-1,2 g / kg / masy ciała1,2-1,5 g / kg / masy ciała *Wyliczając całkowite zapotrzebowanie energetyczne dla osoby z marskością wątroby, należy wiedzieć o tym, że zapotrzebowanie energetyczne przedstawione w tabeli nie bierze pod uwagę energii pochodzącej z białek, którą należy dodać osobno na podstawie indywidualnych wyliczeń. Zadaniem diety wątrobowej jest dopasowanie się do indywidualnych potrzeb pacjenta, jego możliwości oraz chorób współtowarzyszących. Wdrożenie odpowiedniego żywienia powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem lub dietetykiem, w celu dopasowania odpowiedniej wartości energetycznej diety, zaleceń oraz uniknięcia potencjalnych niebezpieczeństw. Dieta wątrobowa przepisy Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy diety wątrobowej. Pamiętaj jednak, że każdy przypadek choroby wątroby jest indywidualny i warto omówić z lekarzem oraz dietetykiem założenia uwzględniające aktualny stan oraz współistniejące choroby. Jaglanka na mleku z owocami i twarogiem 500 kcal, 24 g białka, 16 g tłuszczu, 59 g węglowodanów, 9 g błonnika pokarmowego Składniki: 40 g kaszy jaglanej suchej150 ml mleka 1,5% 50-100 ml wody50 g twarogu chudego50 g malin 1 brzoskwinia2 łyżeczki ksylitoli20 g orzechów włoskich szczypta cynamonu Przygotowanie: Kaszę ugotować na mleku z dodatkiem wody, cynamonu i łyżeczki zblendować z twarogiem i łyżeczką kaszę przełożyć do miseczki, nałożyć twaróg, posypać malinami i orzechami. Grahamki z chudą wędliną, serkiem i warzywami 400 kcal, 31 g białka, 10,5 g tłuszczu, 39 g węglowodanów, 6,2 g błonnika pokarmowego Składniki: 1 bułka grahamka (65 g)2 plastry szynki z indyka0,5 papryki czerwonejniecała łyżka oliwy z oliwek4 liście sałaty1 opakowanie serka wiejskiego light (150 g) Pieczywo skropić oliwą, obłożyć sałatą, szynką i papryką. Podawać z serkiem. Pieczony łosoś z kaszą białą i gotowanymi warzywami 600 kcal, 33 g białka, 26,5 g tłuszczu, 50,5 g węglowodanów, 13 g błonnika pokarmowego Składniki: 100 g łososia świeżego150 g brokułów1 marchew60 g kaszy gryczanej białej suchej1 łyżka oliwy z oliwek0,5 łyżeczki miodu 1 łyżka soku z cytrynysól, pieprz, oregano, asafetyda Przygotowanie: Łososia skropić sokiem z cytryny, oprószyć solą i pieprzem. Zawinąć w folię aluminiową i piec ok 20-25 min w temp. 180 st. ugotować wg przepisu na opakowaniu. Brokuły i marchew skrojoną w kostkę ugotować. Następnie wymieszać z oliwą, przyprawami i miodem. Podawać z rybą i kaszą. Bibliografia: Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydanie III uzupełnione, PZWL, Warszawa, 2009, 357-…Siuda-Strzelińska M: Dieta w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Dostęp online 04/01/2021, 16:10: Kargulewicz A., Stankowiak-Kulpa H., Grzymisławski M.: Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie. Nowiny Lekarskie, 2010, 79, 410-418. Kargulewicz A., Stankowiak-Kulpa H., Grzymsławski M.: Leczenie żywieniowe niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Nowiny Lekarskie, 2010, 79, T.: Dieta w chorobach wątroby. Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza. Dostęp online 03/01/2021, 19:00: Bukol-Krawczyk K.: Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczyć czy nie leczyć? Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2010, 1, 66-72. Popularne wpisy na blogu: Jak wybrać najlepszy catering dietetyczny? Co to jest mgła mózgowa? Część II – jak przeciwdziałać i walczyć z mgłą mózgową? Gwiazdki i kruczki, czyli na co zwracać uwagę i jak wybrać catering dietetyczny? Jaką dietę pudełkową wybraliby bohaterowie Gwiezdnych Wojen? Czy badania przed dietą redukcyjną są konieczne? Badania, które warto wykonać przed odchudzaniem. Czy uzależnienie od jedzenia istnieje? Czym jest jedzenioholizm, jak go rozpoznać oraz jak sobie z nim radzić. 3 dniowy jadłospis lekkostrawny Dieta 1500 kcal – 3-dniowy jadłospis odchudzający Jak nie przytyć na urlopie? – dieta podczas wakacji. Psychodietetyka, zaburzenia odżywiania i ciałopozytywność – wywiad z Katarzyną Koćwin Czy naprawdę muszę się odchudzać? Kanon kobiecego piękna na przestrzeni wieków Najlepsze cateringi wegetariańskie w Krakowie – TOP 10 Najlepsze cateringi dietetyczne w Krakowie – TOP 10 diet z niskim indeksem glikemicznym Najlepsze cateringi dietetyczne w Krakowie – TOP 10 diet standardowych Jak zmienia się kanon kobiecego piękna w zależności od kultury? 5 przykładów dookoła świata
W przepisach diety na wątrobę należy ograniczać źródła tłuszczu oraz cholesterolu. Całkowita dobowa ilość tłuszczu w diecie powinna mieścić się w przedziale 30–50 g. Ograniczyć należy tłuszcze dodawane bezpośrednio do potraw i służące do ich przygotowania: smalec, masło, śmietanę, olej. Z diety trzeba eliminować
Dieta wątrobowa, jak sama nazwa wskazuje, ma na celu odciążenie tego narządu. Wątroba odpowiada za wiele ważnych procesów metabolicznych i jej wydolność rzutuje na funkcjonowanie całego organizmu. Warto więc zadbać o kondycję wątroby zanim procesy chorobowe dotkną ją na tyle, że zmiany będą nieodwracalne. Dobrze zbilansowany, a jednocześnie dobrany do indywidualnych potrzeb plan żywienia to podstawa. Czym jest dieta wątrobowa? Pod pojęciem diety wątrobowej kryją się interwencje dietetyczne, których celem jest poprawa pracy tego narządu. Plan żywieniowy dla wątroby zależy od jej wydolności, zaawansowania choroby czy towarzyszących dolegliwości. Powinien być indywidualnie dostosowany w zależności od występujących objawów oraz samopoczucia. Należy zaznaczyć jednak, że nie ma jednej diety wątrobowej. Ostateczne modyfikacje powinny uwzględniać zaawansowanie choroby i stan pacjenta. W łagodniejszych przypadkach, np. stłuszczenia wątroby, dieta powinna być zbliżona do zasad prawidłowego żywienia osób dorosłych, natomiast w przypadku marskości czy dodatkowych jednostek chorobowych (np. encefalopatia, cukrzyca), menu będzie zdecydowanie bardziej restrykcyjne. Zasady diety wątrobowej Podstawą planu żywieniowego na diecie wątrobowej, który ma na celu wsparcie pracy wątroby jest ograniczenie tłuszczów i bazowanie na produktach łatwostrawnych. W celu odciążenia tego organu zaleca się mniejsze, ale częstsze posiłki, np. 5-6 razy dziennie co 2-3 godziny. Pierwszy z nich należy spożyć do godziny od wstania z łóżka, ostatni zaś 2-3 h przed snem. Kwestia tolerancji poszczególnych produktów spożywczych jest bardzo indywidualna. Jeśli pacjent po zjedzeniu określonych posiłków odczuwa dolegliwości jelitowe, jak wzdęcia, biegunki, wówczas należy je wyeliminować lub ograniczyć. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli u danej osoby występuje np. zaburzone wydzielanie żółci czy stan zapalny narządu. Natomiast w innych sytuacjach, np. przy niealkoholowym stłuszczeniu wątroby wynikającym z otyłości, wykluczenie dobrze tolerowanych produktów (np. surowych warzyw i owoców) nie jest zasadne, a wręcz niekorzystne dla chorego. Zasady diety wątrobowej są więc różne, w zależności od podłoża problemu. Dieta wątrobowa: co można jeść? Podstawą powinno być wyeliminowanie tłustych i ciężkostrawnych potraw, a to wiąże się z usunięciem z jadłospisu: fast foodów, słodyczy, smażonych potraw, tłustego, czerwonego mięsa i produktów z niego powstałych, gęstych, zawiesistych sosów, wywarów mięsnych, serów, produktów wędzonych. Co jeść na diecie wątrobowej? Produkty pełnoziarniste (pieczywo razowe, brązowy makaron, grube kasze, brązowy ryż), zaraz po warzywach, stanowią podstawę diety zdrowego człowieka. Błonnik pokarmowy w nich zawarty może przyczyniać się jednak do wystąpienia uciążliwych objawów, dlatego powinno się je spożywać według indywidualnych potrzeb organizmu. W przypadku niewydolności narządu i złej tolerancji warto oprzeć dietę na oczyszczonych z błonnika produktach tj.: białym pieczywie pszennym, sucharkach, płatkach owsianych, pszennych oraz kukurydzianych, makaronach pszennych bezjajecznych, ryżu białym, drobnych kaszach np.: manna krakowska, jęczmienna perłowa czy jaglana. W okresie przejściowym dobrym rozwiązaniem jest pieczywo typu graham. W przypadku warzyw i owoców należy również dostosować ich ilość i rodzaj zależnie od tolerancji. By owoce były łatwiej strawne warto wybierać te bardziej dojrzałe, następnie pozbywać się z nich skórek i pestek, a najlepiej spożywać w przetartej formie. Z kolei warzywa należy gotować dłużej i pozbywać się z nich stwardniałych części. Na diecie wątrobowej można spożywać chude mięsa (tj. drób, kurczak), ryby morskie oraz nisko-tłuszczowe produkty mleczne (do 2% tłuszczu). Warto również włączyć do menu tłuszcze roślinne oliwę z oliwek, olej rzepakowy czy margaryny miękkie w ilości tolerowanej. Preferowaną obróbką termiczną jest gotowanie, gotowanie na parze lub pieczenie w foli lub pergaminie, a także duszenie bez wcześniejszego obsmażania. Dieta wątrobowa – przepisy na cały dzień Śniadanie - Kanapki z twarogiem, pomidorem i szczypiorkiem Składniki: Chleb graham – 3 kromki Twaróg półtłusty - 120 g Jogurt naturalny – 2 łyżki Pomidor – ½ sztuki Sałata masłowa – 3 liście Szczypiorek – 3 łyżeczki Sposób przygotowania: Pieczywo pokrój. Twaróg wymieszaj z jogurtem, a następnie wyłóż go na pieczywie. Na wierzchu ułóż warzywa i przypraw solą i pieprzem. II Śniadanie – Jogurt z bananem i borówkami Składniki: Banan – 1 sztuka Borówki – ½ szklanki Jogurt naturalny – 1 szklanka Sposób przygotowania: Owoce obierz i pokrój. Dodaj jogurt i wymieszaj. Obiad – Dorsz pieczony w ziołach z ryżem i surówką z marchewki Dorsz pieczony w ziołach z ryżem Składniki: Dorsz świeży, filet – 200 g Sok z cytryny – 1 łyżka Bazylia, tymianek, oregano, sól, pieprz Ryż – 60 g Sposób przygotowania: Ryż gotuj w osolonej wodzie w proporcji 1:3 (3 razy więcej wody) przez około 30 minut, a następnie odcedź. Piekarnik nagrzej do 180 stopni. Rybę umyj, osusz i posyp przyprawami. Przełóż ją na blaszkę wyłożoną papierem do pieczenia, a następnie wstaw do piekarnika i piecz przez około 15 minut. Przed podaniem skrop sokiem z cytryny. Surówka z marchewki Składniki: Jogurt naturalny – 2 łyżki Marchew – 2 sztuki Sok z cytryny – 1 łyżka Sól, Pieprz Sposób przygotowania: Marchewkę umyj, obierz i zetrzyj na tarce. Następnie przełóż ją do naczynia, dodaj jogurt, sok z cytryny oraz przyprawy. Całość wymieszaj. Podwieczorek – wafle ryżowe z miodem Składniki: Wafle ryżowe – 3 sztuki Miód pszczeli – 3 łyżki Sposób przygotowania: Wafle posmaruj miodem. Kolacja – Tortilla z jajkiem, szpinakiem, cukinią i pomidorem Składniki: Jaja kurze – 1 sztuka Szpinak – ½ szklanki Pomidor – ½ sztuki Cukinia – ¼ sztuki Jogurt naturalny – 2 łyżki Placek tortilli pszennej – 1 sztuka Sposób przygotowania: Ugotuj jajko na miękko, ostudź i pokrój w plastry. Warzywa umyj, pomidora pokrój w kostkę, a cukinię w plastry. Przełóż plastry cukinii na rozgrzaną patelnię grillową i smaż aż będą miękkie. Tortille podgrzej na patelni, posmaruj jogurtem, a następnie ułóż na nich jajka i warzywa. Zawiń dolny brzeg i zwiń wrapa w rulon. Na końcu zwiąż sznureczkiem lub zawiń folią aluminiową. Te i wiele innych przepisów na zdrowe i smaczne dania wspierające organizm w okresie choroby i rekonwalescencji znaleźć można w aplikacji dietetycznej. Owoce w diecie wątrobowej Owoce swój słodki smak zawdzięczają obecności cukrów. Wątroba bierze udział w metabolizmie węglowodanów, które w sporych ilościach znajdują się w owocach. Nadmiar tego składnika przekształcany jest w wątrobie w kwasy tłuszczowe. Ciągłe obciążanie wątroby nadwyżką cukrów sprawia, że gromadzi ona w swoich komórkach tłuszcze, a to z kolei wpływa negatywnie na jej funkcjonowanie. Ponadto owoce w swoim składzie zawierają znaczne ilości fruktozy (cukru prostego), która dostarczana w nadmiarze przekształcana jest w trójglicerydy. Chcąc odciążyć dotknięty chorobą narząd należy limitować spożycie tej grupy produktów. Na diecie wątrobowej można spożywać około 1 porcję owoców dziennie bez negatywnego wpływu na stan wątroby. Najlepiej, by były to owoce surowe. W przypadku nietolerancji warto je upiec lub ugotować i przetrzeć, a tym samym pozbyć się pestek. Unikać należy owoców bardzo słodkich i ciężej strawnych np. gruszek, winogron, wiśni, czereśni oraz śliwek. Dieta wątrobowa przy cukrzycy Jednym z powikłań źle kontrolowanej cukrzycy może być niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Diabetycy powinni regularnie kontrolować stan wątroby, by nie doprowadzić do jej uszkodzenia. Zalecenia diety wątrobowej i cukrzycowej wykluczają się wzajemnie w kilku aspektach. Głównym problemem będą tutaj produkty zbożowe, warzywa, a także orzechy i pestki. Współwystępowanie obu zaburzeń wymaga znalezienia złotego środka, według którego dostosujemy dietę do aktualnego stanu zdrowia. Istotnym aspektem będzie sięganie po dobrze tolerowane produkty pełnoziarniste i warzywa (głównie w postaci surowej). Pierwszym wyborem powinny być zawsze wyroby z jak najmniej oczyszczonego zboża, grube kasze, brązowy ryż i surowe warzywa. Gdy razowe pieczywo nie jest tolerowane można sięgnąć po wyroby piekarnicze na bazie mąki graham. Niestety rozgotowywanie i rozdrabnianie produktów będzie wpływało na zwiększenie ich indeksu glikemicznego, a tego należy unikać w diecie diabetyków. Dobrym rozwiązaniem w tym przypadku jest prawidłowa kompozycja posiłków. Danie oparte na węglowodanach oczyszczonych powinno zawierać również źródło białka oraz tłuszczu, by spowolnić uwalnianie glukozy. Owoce należy ograniczyć do jednej porcji dziennie i starać wybierać te łatwostrawne. Warto pamiętać także, że w diecie cukrzycowej owoce nie powinny być spożywane oddzielnie tylko zawsze w towarzystwie produktu zawierającego białko np. jogurtu, kefiru, maślanki, chudego twarogu. W przypadku wszystkich diet wspierających organizm w okresie choroby i rekonwalescencji najważniejsze jest indywidualne podejście do potrzeb organizmu. Z pomocą przychodzą inteligentne rozwiązania, takie jak kompleksowa aplikacja dietetyczna. W ramach subskrypcji dostajemy plan żywieniowy dostosowany do własnych potrzeb, pełne wsparcie dietetyka, a także tysiące kulinarnych inspiracji na zdrowe i smaczne posiłki, w tym również takie, które doskonale sprawdzą się w diecie wątrobowej. Artykuł zawiera lokowanie produktu. Do przygotowania deseru potrzebujesz jedynie kilku składników: 30 g mąki kokosowej lub migdałowej; 2 jajka; pół tabliczki keto czekolady (albo 2–3 łyżki kakao); 2 łyżki słodzika (np. erytrytolu); szczypta soli; 1 łyżeczka proszku do pieczenia; 100 g masła. Przygotowanie ciasteczek keto zacznij od rozpuszczenia w rondlu masła. Układając dietę dla osób z chorą wątrobą, należy brać pod uwagę wiele ważnych czynników. Jak powinna wyglądać dieta wątrobowa? Sprawdź, jakie produkty są zalecane, a jakie przeciwwskazane. Nie ma jednej diety polecanej osobom z chorobami wątroby, a to dlatego, że tych chorób jest zbyt wiele i zalecenia dotyczące odżywiania mogą się znacznie różnić. Inaczej powinny się odżywiać osoby chorobami wątroby bez encefalopatii (czyli bez zmian neurologicznych i psychicznych), a inaczej z encefalopatią wątrobową. Inną dietę mogą stosować osoby z chorą wątrobą z dobrą tolerancją tłuszczu, a inaczej z ograniczoną tolerancją. Instytut Żywności i Żywienia przygotował zalecenia dla osób cierpiących na choroby miąższu wątroby (np. wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, guzy wątroby, polekowe uszkodzenia wątroby, alkoholowe stłuszczenie wątroby, niealkoholowe stłuszczeniowe choroby wątroby). Zobacz, jak powinna wyglądać dieta wątrobowa (ogóle zalecenia).Żywienie w chorobach wątroby – co podkreślają specjaliści z Instytutu Żywienia i Żywności – powinno być dostosowane do stanu zdrowia chorego oraz fazy jego choroby. Stąd dieta powinna być układana razem z dietetykiem lub lekarzem, a nie samodzielnie. Dietetyk bierze pod uwagę również stopień wydolności tego narządu i występujące zaburzenia metaboliczne. Na przykład, u pacjentów z zaburzeniami wydzielania żółci powinno się ograniczyć spożycie tłuszczów poniżej normy fizjologicznej do 30-50 g/ wątrobowa w chorobach wątroby bez encefalopatiiW chorobach wątroby bez encefalopatii (czyli bez zmian neurologicznych oraz psychicznych) celem diety jest utrzymanie równowagi metabolicznej, wyrównanie niedoborów i regeneracja komórek wątrobowych. Aby osiągnąć ten cel, z diety należy wykluczyć bezwzględnie: pokarmy wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe, śliwki, suche nasiona roślin strączkowych, gruszki, czereśnie), ostre przyprawy, takie jak ocet, pieprz, ziele angielskie, gałka muszkatołowa, używki (alkohol, kawę naturalną, mocną herbatę, kakao) potrawy smażone i pieczone na tłuszczu. Przy czym, osoby z przewlekłą chorobą wątroby przy dobrej tolerancji tłuszczu, powinny wykluczyć również ciemne pieczywo, tłuste mięso i wędliny, smalec, słoninę, napoje gazowane i mocne napary, seler, buraki, osoby z przewlekłą chorobą wątroby z ograniczoną tolerancją tłuszczu powinny wyeliminować również świeży chleb i ciemne pieczywo, twarde margaryny oraz masło w większych ilościach, tłuste wędliny i tłuste potrawy, tłuste sery, jaja gotowane i jajecznicę z całych jaj, tłuste ciasta i z chorą wątrobą powinny również unikać pokarmów obfitujących w błonnik. Ich posiłki powinny być małe objętościowo, spożywane 5-7 razy dziennie (ostatni posiłek powinien być zjedzony późnym wieczorem, ze względu na skłonność chorych do hipoglikemii). Ważna jest również ich temperatura – powinna ona oscylować w okolicach 40 st. C. Chory powinien odpowiednio dużo powinny być gotowane w wodzie, przygotowywane na parze, duszone bez tłuszczu lub pieczone w pergaminie. W marskości wątroby, przy współistniejącym zaburzonym wchłanianiu, zwiększa się zapotrzebowanie na wapń do 1,0-1,5 g/dobę. Co mogą jeść osoby z przewlekłą chorobą wątroby bez encefalopatii?Chorzy z dobrą tolerancją tłuszczu mogą jeść (o ile dietetyk nie będzie miał innych przeciwwskazań): mleko z zawartością 2% i poniżej tłuszczu, chleb pszenny, bułki, biszkopty, masło, chudy twaróg, chude wędliny i mięso, młode i soczyste warzywa, dojrzałe i soczyste owoce, przyprawy (kwasek cytrynowy, sok z cytryny, cukier, pietruszka, zielony koper, majeranek, rzeżucha, melisa). Chorzy z ograniczoną tolerancją tłuszczu mogą jeść (o ile dietetyk nie będzie miał innych przeciwwskazań): mleko i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu poniżej 2%, chleb pszenny – jasny i czerstwy, biszkopty na białkach, sucharki, chudy twaróg, chude mięso i wędliny, warzywa młode i soczyste, owoce dojrzałe i soczyste, przyprawy łagodne w dobrej tolerancji tłuszczu. Dieta wątrobowa w chorobach wątroby z encefalopatią (encefalopatia wątrobowa)Układając dietę dla osoby z encefalopatią wątrobową, należy wziąć pod uwagę indywidualną tolerancję pacjenta na tłuszcze. Dieta powinna być lekkostrawna i niskobiałkowa (0,5 g/kg mc./dobę białka z produktów spożywczych). Należy też ograniczyć podaż sodu i płynów, natomiast zwiększyć podaż potasu w przypadku wystąpienia obrzęków i puchliny brzusznej. Posiłki powinny być małe objętościowo i spożywane regularnie 5-6 razy przypadku chorych z encefalopatią wątrobową na liście produktów przeciwwskazanych znalazły się: kakao, płynna czekolada, kawa naturalna, zwykłe pieczywo, solone, wędliny, konserwy, sery dojrzewające, topione, ryby wędzone. Natomiast na liście produktów zalecanych znalazły się: pieczywo pszenne niskobiałkowe i niskosodowe, sosy łagodne zaciągane masłem, zagęszczane skrobia pszenną, masło, olej. W chorobach wątroby bardzo ważna jest ścisła współpraca chorego z lekarzem oraz dietetykiem, którzy będą reagować na zmieniający się stan zdrowia pacjenta. Dlatego tak ważne jest, aby dietę układać pod czujnym okiem specjalistów. Źródło: IŻiŻ Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem. Alkohol w diecie wątrobowej. W diecie wątrobowej alkohol jest bezwzględnie zabroniony. Od tej zasady nie ma odstępstw! Alkohol to największe zagrożenie dla zdrowia twojej wątroby. Metody przygotowywania posiłków w diecie wątrobowej. Stosując dietę wątrobową przygotowuj dania z zastosowaniem: gotowania, gotowania na parze, fot. Adobe Stock, Ольга Кучкина Dieta wątrobowa przynosi ulgę i poprawia stan zdrowia przy różnych chorobach wątroby i nie tylko. Najczęściej trzeba ją stosować, gdy występuje niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (ang. NAFLD), ale nie tylko. Dieta wątrobowa to przede wszystkim dieta z ograniczeniem tłuszczu, wykluczeniem alkoholu i podrażniających układ pokarmowy produktów. Spis treści: Dieta wątrobowa - co to jest? Zasady diety wątrobowej Dieta wątrobowa - co jeść? Tabela Jaki jadłospis w diecie wątrobowej? Dieta wątrobowa - co to jest? Dla kogo? Określenie dieta wątrobowa używane jest potocznie. Tak naprawdę to dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu, która znajduje zastosowanie przede wszystkim w chorobach wątroby, ale nie tylko. Ten sposób żywienia zalecany jest między innymi w: przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego, kamicy pęcherzyka żółciowego, stanach zapalnych jelit, wyrównanej marskości wątroby, stłuszczeniu wątroby, wirusowym zapaleniu wątroby. Większość sytuacji, w których zaleca się dietę lekkostrawną z ograniczeniem tłuszczu, dotyczy różnych schorzeń wątroby, stąd nazwa - dieta wątrobowa. Jednym z najczęstszych przypadków zastosowania diety wątrobowej jest niepowikłana marskość wątroby i stan po usunięciu woreczka żółciowego (choć wtedy najlepiej stosować dedykowaną dietę po usunięciu woreczka żółciowego). Szczególnym przypadkiem zastosowania diety wątrobowej jest cholestaza ciążowa. Po co stosować dietę wątrobową? Podstawowym rolą diety wątrobowej jest oszczędzanie wątroby – największego narządu ludzkiego, który może osiągać masę nawet 1,5 kg. Wątroba: jest miejscem metabolizmu węglowodanów (zachodzi w niej magazynowanie i uwalnianie zasobów glukozy – podstawowego źródła energii dla komórek ludzkiego ciała); odgrywa kluczową rolę w przemianach tłuszczów; magazynuje witaminy A, D i B12; pełni funkcje detoksyfikujące; wytwarza żółć (żółć emulguje tłuszcze, czyli zamienia duże krople tłuszczu w małe kropelki łatwiejsze do trawienia i wchłaniania). Wszystkie te funkcje wątroby mogą przebiegać nieprawidłowo w schorzeniach tego narządu, ale za pomocą odpowiednio zbilansowanej diety wątrobowej można je wspierać. Warto podkreślić, iż taki sposób żywienia często bywa stosowany przez lata, gdyż wiele chorób wątroby przebiega w sposób przewlekły i wymaga zmian na całe życie. Dietę wątrobową można także wprowadzić profilaktycznie, by zmniejszyć ryzyko chorób wątroby. Zasady diety wątrobowej Dieta wątrobowa stosowana jest w chorobach przewodu pokarmowego i wyrównanych schorzeniach wątroby. Bardzo ważne jest, by pamiętać, że ten sposób żywienia nie jest wskazany w: w stanie skrajnej niewydolności wątroby, w przypadku ostrego wirusowego zapalenia wątroby. W diecie wątrobowej jedz 4-5 małych posiłków dziennie, w odstępach 3-4 godzinnych. Ostatni posiłek jedz na 3 godziny przed snem, by nie obciążyć wątroby. Wszystkie posiłki powinny być świeże i łatwostrawne. Między posiłkami wypijaj minimum 1,5 litra bezkalorycznych płynów (woda, herbaty owocowe i ziołowe). Unikaj mocnej kawy i herbaty. Wartość kaloryczna diety wątrobowej Jeśli osoba chora ma prawidłową masę ciała i jest w dobrym stanie fizycznym, to w diecie wątrobowej zaleca się normalną podaż energii wyliczoną indywidualnie dla danej osoby. W przypadku niedowagi, wspólnie z dietetykiem prowadzącym, można podjąć decyzję o zwiększeniu kaloryczności diety i zastosować dietę na przytycie. Jeśli występuje nadwaga, można zastosować dietę redukcyjną o lekko obniżonej kaloryczności w stosunku do zapotrzebowania. Odchudzanie w chorobach wątroby musi jednak przebiegać szczególnie powoli i ostrożnie. Rozkład tkanki tłuszczowej obciąża wątrobę. Tłuszcz w diecie wątrobowej Gdy choroba wątroby jest opanowana, a chory dobrze toleruje tłuszcz z pożywienia, to nie ma potrzeby znacznego ograniczenia tłuszczu z diety. Jednak w większości przypadków, u osób z przewlekłymi chorobami wątroby, po posiłku obfitującym w tłuszcz dochodzi do uczucia ciężkości, bolesnych skurczy woreczka żółciowego, czy biegunek tłuszczowych. W takiej sytuacji ogranicza się spożycie tłuszczu (zarówno ze źródeł roślinnych, jak i zwierzęcych) do 30-50 g na dobę. Należy brać pod uwagę zarówno tłuszcz widoczny, dodawany do dań (np. oliwa z oliwek do smażenia), jak i tłuszcz ukryty (np. w mięsie, serze żółtym). Poznaj przykładową zawartość tłuszczu w produktach: 1 łyżka oliwy z oliwek (10 g) to 10 g tłuszczu; 200 g piersi z kurczaka (połowa piersi) to 2,6 g tłuszczu; 1 plasterek sera żółtego pełnotłustego (15 g) to 4,5 g tłuszczu; 1 szklanka mleka 2% (230 g) to 4,6 g tłuszczu; 200 g polędwiczki wieprzowej to 4,4 g tłuszczu; garść orzechów włoskich (30 g) to 18,1 g tłuszczu. Zawartość tłuszczu w jadłospisie diety wątrobowej to jeden z ważniejszych parametrów. Dlatego kontroluj jego ilość korzystając ze sprawdzonej aplikacji do liczenia kalorii lub kalkulatora na Białko w diecie wątrobowej Białko to składnik odpowiadający za regenerację wątroby i dlatego jest bardzo ważny w diecie wątrobowej. Jednocześnie należy zachować ostrożność, bo produkty o wysokiej zawartości białka takie jak mięso, produkty mleczne, warzywa strączkowe bywają tłuste i/lub ciężkostrawne. Bardzo dobrym źródłem białka jest jajko, ale żółtko dość często prowokuje skurcze pęcherzyka żółciowego. W diecie łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu zaleca się jedzenie samego białka jaja (tylko, jeśli po żółtku występują niepokojące objawy). Przyjmuje się, że prawidłowe spożycie białka w diecie wątrobowej wynosi 1-1,2 g/kg masy ciała. Oznacza to, że kobieta o wadze 60 kg powinna spożywać 60-72 g białka w ciągu doby. Chcąc pokryć tą normę wystarczy do każdego posiłku głównego dodać jedno, chude źródło białka: chude gatunki mięs (pierś z kurczak/indyka, polędwica wołowa), rozdrobnione pasty i zupy z warzyw strączkowych półtłuste/chude produkty mleczne, białko jaja, chude ryby. Węglowodany w diecie wątrobowej W diecie wątrobowej węglowodany złożone dostarczają 45-65% energii (dobowego zapotrzebowania energetycznego). Co to znaczy? Zobacz przykład. Twoje zapotrzebowanie energetyczne dobowe wynosi 2000 kcal. 45-60% energii to 900-1200 kcal. 1 g węglowodanów to 4 kcal. 900 kcal to 225 g węglowodanów. 1200 kcal to 300 g węglowodanów. Źródłem węglowodanów złożonych są przede wszystkim pieczywo, makarony, ryż, kasze. W diecie wątrobowej ogranicza (ale nie eliminuje) się błonnik pokarmowy, który znajduje się między innymi w pełnoziarnistych produktach zbożowych. Błonnik w dużej ilości może zadziałać drażniąco na wątrobę. Z tego powodu w diecie wątrobowej zaleca się jedzenie białych produktów zbożowych na zmianę z pełnoziarnistymi i graham. Węglowodany to także cukry proste, które wyklucza się całkowicie ze źródeł innych niż owoce. Szczególnie niebezpieczna w chorobach wątroby jest fruktoza. Unikaj wszystkich słodyczy na diecie wątrobowej. Warzywa i owoce w diecie wątrobowej Surowe warzyw i owoce są ciężkostrawne, dlatego w diecie wątrobowej stosuje się triki zwiększające ich strawność. Nie należy ograniczać ich spożycia! Warzywa i owoce zawsze obieraj ze skórki, drobno siekaj, ścieraj lub miksuj. Wszystkie te zabiegi ułatwiają enzymom trawiennym penetrację produktu i jego strawienie. Eliminuj wzdymające warzywa, takie jak kapusta, kalafior, cebula, czy czosnek, ale tylko wtedy, gdy wywołują objawy. Przeważnie lepiej tolerowane są warzywa i owoce gotowane lub pieczone. Ze względu na ograniczone spożycie tłuszczu w diecie wątrobowej dochodzi do mniejszego spożycia witaminy A, która wchłania się tylko w obecności tłuszczu. Warto włączyć do jadłospisów warzywa i owoce bogate w beta-karoten. Związek ten to inaczej prowitamina A, która w organizmie człowieka ulega przekształceniu w witaminę A. Beta-karoten znajdziesz między innymi w: jarmużu, szpinaku, papryce, morelach, marchewce. Alkohol w diecie wątrobowej W diecie wątrobowej alkohol jest bezwzględnie zabroniony. Od tej zasady nie ma odstępstw! Alkohol to największe zagrożenie dla zdrowia twojej wątroby. Metody przygotowywania posiłków w diecie wątrobowej Stosując dietę wątrobową przygotowuj dania z zastosowaniem: gotowania, gotowania na parze, duszenia bez dodatku tłuszczu, pieczenia bez dodatku tłuszczu. Zrezygnuj ze smażenia, pieczenia z dodatkiem tłuszczu, duszenia z dodatkiem tłuszczu, grillowania. Inne zasady diety wątrobowej W diecie wątrobowej warto ograniczyć ostre, wyraźne przyprawy, które zwiększając ukrwienie w przewodzie pokarmowym mogą nasilać dolegliwości. Wyeliminuj chili, pieprz, curry. Stosuje niewielkie ilości imbiru i kurkumy. Dania doprawiaj świeżymi i suszonymi ziołami. Możesz stosować: tymianek, majeranek, rozmaryn, koperek, oregano. Zupy gotuj na wywarach warzywnych, unikaj wywarów mięsnych i dodatku śmietany, zasmażki. Zrezygnuj z mocnej kawy i herbaty. fot. Adobe Stock, lenets_tan Dieta wątrobowa - co jeść? Tabela Zobacz, co można jeść na diecie wątrobowej. Produkty zakazane i polecane zaprezentowałyśmy w czytelnej tabeli. Produkty Zalecane Przeciwwskazane Produkty zbożowe chleb pszenny, biszkopty, sucharki, kasza manna, ryż, kasza jęczmienna, makaron pszenny chleb razowy, ryż brązowy, kasza gryczana, otręby, pieczywo chrupkie, makaron razowy Produkty mleczne chudy twaróg, jogurt naturalny, mleko 2% i mniej, kefir tłusty twaróg, słodzone jogurty, tłuste mleko, tłuste sery Warzywa dynia, marchew, cukinia, pomidory, sałata, pietruszka, szpinak, kabaczek, patison, ogórek, łagodne w smaku kiełki, ziemniaki gotowane cebula, czosnek, warzywa strączkowe, rzodkiewka, kapusta, brukselka, fasolka szparagowa, Owoce cytrusy, banany, jabłka i gruszki pieczone, owoce jagodowe (maliny, truskawki, borówki), winogrona bez pestek daktyle, wiśnie, czereśnie, figi, suszone owoce, owoce kandyzowane, owoce w zalewie, śliwki, dżemy Mięso, ryby, jajka chuda cielęcina i wołowina, królik, indyk, kurczak, chude wędliny, chude ryby, jajka na miękko (rzadko), białko jaja na twardo karkówka, wątróbka, baranina, tłuste ryby - węgorz, halibut, łosoś, potrawy smażone, jajka na twardo z żółtkiem, jajecznica, jajka sadzone Tłuszcze olej słonecznikowy, rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek, niskotłuszczowe, wysokiej jakości margaryny - w zalecanej ilości! smalec, słonina, boczek, masło, margaryny twarde, tłuste wędliny np; salceson, salami Inne kawa zbożowa, słaba herbata, herbata ziołowa, świeże i suszone zioła, sok z cytryny, koperek, natka pietruszki, orzechy (w małej ilości do 30 g) mocna kawa i herbata, kakao, alkohol, miód, napoje gazowane, torty, czekolada, batony, chałwa, chili, ocet, musztarda Jaki jadłospis w diecie wątrobowej? Jeśli ty, lub ktoś z twoich bliskich, ma potrzebę wprowadzenia diety wątrobowej, nie szukaj jadłospisów w internecie. Założenia diety wątrobowej, polecane przepisy i menu dobiera się bowiem do konkretnej osoby, w oparciu o jej stan zdrowia. Dobry dietetyk ułoży w takim przypadku tzw. dietę wzorcową, która będzie rodzajem drogowskazu. Ważne jest, by znaleźć specjalistę, który osobą chorą zajmie się długofalowo i będzie modyfikował założenia diety wątrobowej w zależności od etapu choroby. Treść artykułu opublikowana pierwotnie Czytaj także:6 sposobów dbania o wątrobęCo szkodzi wątrobie - 4 najgorsze połączenia9 ostrzegawczych sygnałów początków niewydolności wątroby Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
150 g mąka kokosowa +/- w zależności od chłonności + trochę do podsypywania. 100 g keto słodzidło np. alluloza lub erytrytol. 150 g masło klarowane lub rafinowany olej kokosowy (miękkiego) 2 łyżeczki proszek do pieczenia. 2 łyżeczki ekstrakt z wanilii albo pomarańczowego lub migdałowego. 1 szczypta sól himalajska, kłodawska
Dieta wątrobowa – kiedy ją stosować?Podstawowe zasady diety wątrobowej:Dieta wątrobowa – co można jeść, a czego trzeba unikać w diecie wątrobowej?Dieta wątrobowa – tabela zalecanych produktów Dieta wątrobowa, czyli dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu, przeznaczona jest nie tylko dla osób zmagających się ze schorzeniami wątroby, ale również wspomaga leczenie innych chorób. Na czym polega dieta wątrobowa? Co jeść? Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej na temat tej popularnej diety leczniczej! Poznaj zasady żywienia, których wymaga choroba wątroby, a także zasady wyboru produktów, kiedy stosuje się dietę. Dieta wątrobowa – kiedy ją stosować? Wątroba to wielofunkcyjny gruczoł przewodu pokarmowego, który odpowiada za przemiany metaboliczne, wytwarzanie i wydzielanie żółci, spełnia funkcje immunologiczne, filtracyjne, detoksykacyjne oraz magazynujące. Narząd ten reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. Przyczyn chorób wątroby jest wiele, najczęstsze z nich to: zakażenia wirusami hepatotropowymi, nadużywanie alkoholu, działanie substancji toksycznych na organizm oraz choroby autoimmunologiczne. Przewlekłe schorzenia wątroby często prowadzą do niedożywienia. Chorym towarzyszą wzdęcia brzucha, uczucie pełności, brak łaknienia, a także okresowe zaburzenia trawienia. Najczęstsze choroby wątroby to: toksyczne uszkodzenie wątroby, stłuszczenie wątroby, marskość wątroby, ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby. Dieta wątrobowa zależy od wyrównania choroby, stopnia wydolności narządu, zaburzeń metabolicznych, poziomu odżywienia chorego oraz od obecności chorób współistniejących. Dieta wątrobowa stosowana jest nie tylko w przypadku chorób wątroby. Jej głównymi założeniami jest ochrona i zmniejszenie aktywności wydzielniczej wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki oraz jelita grubego. Dlatego dieta wątrobowa zalecana jest często również przy schorzeniach trzustki, pęcherzyka żółciowego albo dróg żółciowych, a także przy innych problemach trawiennych. Dietę wątrobową modyfikuje się w zależności od stanu chorego i wydolności wątroby, a nie od jednostki chorobowej. Zawsze jednak jest to dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu i normalnym lub zwiększonym spożyciem białka. Białko wspiera proces odnowy hepatocytów (komórek wątrobowych). Podstawowe zasady diety wątrobowej: dostarczenie wszystkich składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego metabolizmu, wyrównania niedoborów i regeneracji komórek wątrobowych; należy jeść 5-6 posiłków dziennie o małej objętości (zwłaszcza gdy u chorego występują brak apetytu, nudności, niechęć do jedzenia); śniadanie powinno być spożyte do godziny po przebudzeniu, a kolacja 2-3 godziny przed snem; u osób z zaburzeniami wydzielania żółci powinno się ograniczyć spożycie tłuszczu poniżej 30-50 g na dobę; unikanie pokarmów wysokobłonnikowych; zapobieganie niedożywieniu – dostosowanie wartości energetycznej diety i podaży białka do stanu odżywienia chorej osoby; spożywanie około 1,5 litra płynów dziennie w postaci wody mineralnej oraz niesłodzonych naparów – najlepiej między posiłkami; posiłki powinny być świeżo przygotowane, nieodgrzewane i nieprzechowywane długo w lodówce; należy stosować takie techniki kulinarne, jak gotowanie (w wodzie i na parze), duszenie oraz pieczenie w folii lub pergaminie; dokładne przeżuwanie pokarmów, unikanie pośpiechu i stresu podczas spożywania posiłków; unikanie zarówno bardzo gorących, jak i bardzo zimnych potraw i napojów; stosowanie ziół i przypraw poprawiających trawienie oraz wspomagających pracę wątroby, np. tymianku, majeranku, kminku, mięty, oregano, jałowca, cynamonu, lubczyku, rozmarynu, soku z cytryny, koperku, pietruszki, bazylii, kurkumy. Osoby z przewlekłymi chorobami wątroby w okresie wyrównania, gdy nie ujawniają się cechy niewydolności, mogą stosować normalną dietę, przeznaczoną dla osób zdrowych, pamiętając jedynie o wykluczeniu używek (szczególnie alkoholu) oraz ograniczeniu tłuszczów zwierzęcych, takich jak smalec, słonina, masło, wysokotłuszczowy nabiał. Aby mieć pewność, że dieta będzie zdrowa i bezpieczna dla wątroby, warto posiłkować się usługami cateringu dietetycznego. W Maczfit znajdziesz kilkanaście zdrowych diet, które pozwolą Ci zadbać o zdrowie i sylwetkę! Skonsultuj się z naszym dietetykiem, który pomoże dobrać odpowiednią dietę do Twoich potrzeb i ułoży jadłospis. Dieta wątrobowa – co można jeść, a czego trzeba unikać w diecie wątrobowej? Zacznijmy od tego, co należy wykluczyć z diety w chorobach wątroby, jakie są produkty niewskazane: pokarmy wzdymające, np. warzywa kapustne, cebulowe, śliwki, czereśnie, nasiona roślin strączkowych, gruszki, szparagi, a w niektórych przypadkach również seler i buraki, ostre przyprawy, używki takie jak: alkohol, mocna kawa, mocna herbata, kakao, napoje gazowane typu cola, lemoniada i oranżada, napoje bardzo zimne lub bardzo gorące, potrawy smażone, szczególnie w głębokim tłuszczu i panierkach, odsmażane oraz duszone w ciężkich i tłustych sosach, zupy i wywary na kościach i tłustym mięsie, tłuste sery żółte i sery pleśniowe, mleko i produkty mleczne, majonez i tłustą śmietanę, mleko skondensowane, tłuste mięso wołowe, mięso wieprzowe i dziczyznę, tłuste gatunki ryb, np. makrela, łosoś, węgorz, pieczywo żytnie, razowe, ciasto kruche, tłuste ciasta francuskie i z kremami, grube kasze, niełuskane, kotlety z ziemniaków i kasz, żywność wysoko przetworzoną. Wiemy już, jakich produktów spożywczych należy unikać. A jaka powinna być prawidłowa dieta przy chorej wątrobie? Z jakich składników musi się składać dieta na chorą wątrobę? Dieta na wątrobę powinna opierać się na produktach świeżych, nieprzetworzonych, najwyższej jakości. W wielu przypadkach chorobowych, zwłaszcza przy niewyrównanej niewydolności wątroby, należy ograniczać tłuszcze, ale nie oznacza to, że trzeba je całkowicie eliminować, ponieważ pewne ilości tłuszczu są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Dieta przy chorej wątrobie powinna zawierać roślinne tłuszcze wysokiej jakości. Należy używać oliwy z oliwek, olej lniany. Zalecane tłuszcze zwierzęce to przede wszystkim masło, dodawane do gotowych potraw na surowo, w ilości zależnej od stanu chorego. Natomiast warto podkreślić, że w diecie powinny przeważać tłuszcze roślinne. Źródłem tłuszczu mogą być również tłuste ryby (spożywane w rozsądnych ilościach), które dodatkowo zawierają cenne dla organizmu kwasy tłuszczowe EPA i DHA z grupy omega-3, które mają działanie przeciwzapalne. Podaż białka powinna odpowiadać od 1 do 1,2 g na kg masy ciała na dobę. W przewlekłych stanach marskości wątroby oraz przy niedożywieniu ilość tę zwiększa się do 1,5 g/kg Białko powinno pokrywać zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne aminokwasy, dlatego w diecie wątrobowej należy szczególnie uwzględnić białko pochodzenia zwierzęcego: drób (kurczaka i indyka), chudą wołowinę, cielęcinę, wędliny drobiowe, chude sery, jaja, chude mleko, a także chude gatunki ryb. Przy chorej wątrobie mięso i ryby nie powinny być tłuste. Powinny być duszone bez tłuszczu, gotowane na parze; pieczenie zalecane jest na grillu lub w folii. U osób mających problemy z wątrobą często diagnozuje się również insulinooporność i zaburzoną tolerancję glukozy. Dlatego w wielu przypadkach konieczne jest stosowanie diety wątrobowej i cukrzycowej jednocześnie. Zaleca się wtedy zwiększone spożycie węglowodanów złożonych, a ograniczenie węglowodanów prostych. Warto jednak zauważyć, że u wielu osób z dysfunkcjami wątroby występuje zła tolerancja błonnika, dlatego często konieczne jest zmniejszenie jego ilości w zależności od masy ciała. Warto również zadbać o takie przygotowywanie potraw, aby zwiększyć tolerancję znajdującego się w produktach błonnika – można to uzyskać poprzez: gotowanie, blendowanie, rozdrabnianie, przecieranie, wybór młodych warzyw, zastosowanie produktów zbożowych z owsa. W przewlekłych chorobach wątroby bardzo często pojawiają się niedobory witamin i składników mineralnych. Chora wątroba prowadzi bowiem do wystąpienia w organizmie człowieka zaburzeń trawienia i wchłaniania tłuszczu. Największym zagrożeniem są niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – A, D, E, K. Może również wystąpić zmniejszone wchłanianie wapnia i magnezu. Bardzo częste są niedobory witaminy B1, kwasu foliowego oraz witaminy C. Produkty zalecane, które należy jeść kilka razy dziennie, bogate w witaminy z grupy B to: drobnoziarniste kasze, chude gatunki mięs, a także produkty zbożowe – płatki owsiane, kasza manna, pieczywo pszenne. Kwas foliowy znajdziemy przede wszystkim w zielonych warzywach. W diecie powinny znaleźć się: marchew pietruszka, szczaw, sałata zielona, dynia, kabaczek, cukinia, szpinak, młoda fasolka szparagowa i cykoria. Żywność o wysokiej zawartości witaminy C to owoce jagodowe i cytrusowe, natka pietruszki, czarna porzeczka, rokitnik, acerola, pomidory. Dobrym źródłem wapnia dla osób na diecie wątrobowej jest chudy nabiał. W przypadku wystąpienia poważnych niedoborów witamin i składników mineralnych zaleca się stosowanie odpowiedniej suplementacji, rekomendowanej przez dietetyka lub lekarza. Bardzo ważnym składnikiem każdej zdrowej diety, także wątrobowej lekkostrawnej, są warzywa i owoce, ponieważ są one źródłem witamin, składników mineralnych, a także zawierają łatwo tolerowany błonnik pokarmowy. Warto układać jadłospis tak, aby znalazły się one w każdym posiłku diety wątrobowej. Dobrze tolerowane warzywa powinny być obecne w co najmniej trzech posiłkach. W diecie wątrobowej owoce należy ograniczyć maksymalnie do dwóch porcji dziennie. Układając jadłospis, warto również pomyśleć o dodatkach do potraw. Najlepsze będą: pieczone i gotowane ziemniaki, drobne kasze na półsypko i rozklejone, dobrze ugotowane płatki jęczmienne i owsiane, kluski lane, ziemniaczane i leniwe pierogi. Nie można również zapominać o przyprawach – koperku, majeranku, szałwii, tymianku, lubczyku, bazylii, imbirze i gałce muszkatołowej, cynamonie i pieprzu ziołowym. Warto też pomyśleć o deserach takich jak: kompoty, musy, galaretki i kisiele owocowe (o temperaturze pokojowej). Dieta wątrobowa – tabela zalecanych produktów Produkty zalecane w lekkostrawnej diecie w przypadku zapalenia wątroby: pieczywo: chleb jasny, pieczywo pszenne lub mieszane, pieczywo graham, sucharki, biszkopty; płatki zbożowe błyskawiczne owsiane i jęczmienne, jaglane, kukurydziane; kasze i ryż, kasza kukurydziana, jęczmienna drobna, kasza manna, kuskus, krakowska, biały ryż; chude mięso i produkty mięsne: kurczak i indyk bez skóry, królik, cielęcina, chuda wołowina, chudy schab, polędwica, szynka i wędliny drobiowe; ryby: dorsz, pstrąg, łosoś (w ograniczonych ilościach), sola, mintaj, halibut, morszczuk, sandacz, flądra, szczupak, okoń, lin; tłuszcz (spożywany na zimno): masło, miękkie margaryny, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany; nabiał: chude mleko (można zastąpić mlekiem roślinnym bez dodatku cukru, jeśli organizm dobrze toleruje tego rodzaju zamienniki), kefir, maślanka, zsiadłe mleko, jogurt naturalny do 2% zawartości tłuszczu, sery twarogowe i niesłodzone serki homogenizowane; jaja: białko jaj bez ograniczeń, całe jajko (około 1 dziennie); warzywa (gotowane, drobno posiekane, przetarte lub świeżo wyciskane soki): marchew, sałata, szpinak, cykoria, dynia, cukinia, pietruszka, pomidory bez skórki, ogórki bez pestek, bakłażan, młode szparagi, ziemniaki (gotowane, puree z chudym mlekiem, pieczone); owoce (najlepiej pozbawione pestek i obrane ze skórki, przetarte, zblendowane lub świeżo wyciskane soki): jagody, winogrona, brzoskwinie, truskawki, morele, banany, porzeczki, jabłka (pieczone i gotowane), mandarynki, grejpfruty, maliny; napoje: woda mineralna niegazowana, napary ziołowe (np. mięta, melisa), herbata owocowa, kawa zbożowa, kompoty owocowe niskosłodzone. Jeśli lekarz zalecił Ci stosowanie diety wątrobowej, a Ty masz trudności z samodzielnym przygotowaniem posiłków, możesz skorzystać z pomocy cateringu dietetycznego – będzie to dla Ciebie dużym ułatwieniem i zaoszczędzisz czas. W ofercie naszego cateringu dietetycznego Maczfit znajdziesz dietę CARE dedykowaną osobom z problemami trawiennymi, która będzie najbliższa zaleceniom diety wątrobowej ze wszystkich diet znajdujących się w ofercie Maczfit. Z przygotowanych przez specjalistów posiłków (śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja), wykluczone zostały produkty ciężkostrawne: nasiona roślin strączkowych, warzywa kapustne, produkty z wysoką zawartością laktozy, niektóre owoce i zboża. Zawartość tłuszczu to około 35% energii pochodzącej z diety. Dania są gotowane, pieczone, gotowane na parze oraz duszone. Małgorzta Brzezińska Absolwentka dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Doświadczenie zdobywała w warszawskich żłobkach, przedszkolach i szkołach, a także prowadząc warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W Maczfit odpowiada za prace działu Dietetyki i spójność wszystkich diet z oferty. Prywatnie miłośniczka śródziemnomorskich smaków. Zobacz kolejny artykuł

Dieta low fodmap wpływa też na usprawnienie pracy przewodu pokarmowego. Dieta low fodmap jest zalecana jako czasowe postępowanie (pozafarmakologiczne) u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego. Jak wspomnieliśmy wyżej, dietę fodmap można stosować jedynie przez określony czas, stosując się do jej poszczególnych etapów.

Wzdęcia, zaparcia, problemy z trawieniem? Aby zapobiec zapaleniu, marskości czy stłuszczeniu wątroby, trzeba działać natychmiast i złe nawyki żywieniowe zastąpić dietą wątrobową. Wzdęcia, zaparcia, problemy z trawieniem? Aby zapobiec zapaleniu, marskości czy stłuszczeniu wątroby, trzeba działać natychmiast i złe nawyki żywieniowe zastąpić dietą wątrobową. Co to jest dieta wątrobowa? Dieta wątrobowa to inne określenie diety niskotłuszczowej – jej celem jest ograniczenie spożycia produktów tłustych, zarówno ilościowe (do 40 g dziennie), jak i jakościowe (wyłącznie masło, olej słonecznikowy i olej sojowy). Ma to na celu zminimalizowanie obciążenia wątroby, które skuteczne jest tylko, jeśli w parze z wyeliminowaniem tłuszczu idzie zmniejszenie obfitości codziennych posiłków. Kasia gotuje z pascha wielkanocna Najlepiej jeść 5 lekkostrawnych posiłków dziennie. Dieta wątrobowa należy do najbardziej restrykcyjnych, bo oprócz ograniczeń związanych ze spożyciem tłuszczu, obowiązuje odstawienie wszelkich potraw smażonych, ciast, słodyczy, ostrych przypraw, kaszy, mocnej kawy, a także alkoholu. Wskazania do stosowania diety wątrobowej Dieta wątrobowa jest koniecznością w przypadku wszelkich schorzeń wątroby – od wirusowego i przewlekłego zapalenia wątroby, poprzez marskość, aż po otłuszczenie. Ponadto dieta niskotłuszczowa zalecana jest w chorobach trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Wskazaniem do stosowania diety wątrobowej jest także potrzeba regeneracji wątroby u tych, którzy po posiłkach mają problemy z trawieniem, odczuwają wzdęcia i zaparcia. Długość trwania takiej diety określa lekarz w zależności od tego, jaki rodzaj schorzenia jest wskazaniem do zmiany jadłospisu. Czas regeneracji wątroby jest kwestą indywidualną dla każdego organizmu. Co wolno jeść w diecie wątrobowej? Podstawą diety wątrobowej są produkty o wysokiej zawartości białka i węglowodanów. Na mięso możemy sobie pozwolić tylko, jeśli ograniczymy się do tego najchudszego, czyli filetu z kurczaka lub z indyka. Lepiej jednak zastępować je rybami. Miejsce śmietany powinien zająć jogurt naturalny, a tłustych serów – ich chude lub półtłuste zamienniki. Trzeba pamiętać też o tym, aby dzienna dawka cukru nie przekraczała 7 dag. Warto powstrzymać się od słodzenia herbaty lub używać do tego miodu rzepakowego. Aż 45% codziennej diety powinny stanowić makarony i pieczywo, a także inne produkty bogate w węglowodany. Równie ważne jest białko, którego pełno nie tylko w nabiale, ale również w fasoli, soi czy soczewicy. Posiłki dla osób chorych na wątrobę najlepiej gotować na parze lub piec w folii bez dodatku tłuszczu. Produkty przyjazne wątrobie W diecie wątrobowej na wagę złota są przeciwutleniacze, witamina C i kwas foliowy. Komponując jadłospis trzeba pamiętać o: marchwi, sałacie, burakach, brokułach, natce pietruszki. Warto docenić też orzechy włoskie, które mają swój udział w detoksykacji amoniaku, a poza tym stanowią źródło glutationu i kwasów omega-3, które wspierają naturalne działania oczyszczające wątroby. Owoce i zioła w diecie wątrobowej Bardzo ważne w diecie wątrobowej są owoce. Awokado i jabłka odciążają chory organ, bo – tak jak on – mają zdolność oczyszczania organizmu z toksyn. Prawdziwym lekarstwem dla wątroby mogą się okazać także zioła. Szczególnie ceniony jest wyciąg z nasion ostropestu plamistego, który chroni przed toksynami, działa przeciwzapalnie i ma właściwości regenerujące. Tak samo skuteczny jest ekstrakt z korzeni i liści karczocha, który reguluje wytwarzanie i działanie żółci. Największą popularnością cieszy się jednak ziele dziurawca. Uchodzi za środek żółciopędny, a przy tym wspomaga trawienie. Ziołowe lekarstwa, zawierające wyciągi z tych trzech ziół dostępne są w aptekach – w formie tabletek, herbatek czy soków. Czy głodówka służy odchudzaniu? Poznaj zasady i efekty diety z oknem żywieniowym. Zrzuć zbędne kilogramy, najadając się. Jak działa dieta objętościowa, wolumeryczna? Weganizm jest trendy! Czy dieta wegańska może być smaczna i czy jest zdrowa? .
  • uwreok3yco.pages.dev/347
  • uwreok3yco.pages.dev/142
  • uwreok3yco.pages.dev/308
  • uwreok3yco.pages.dev/83
  • uwreok3yco.pages.dev/294
  • uwreok3yco.pages.dev/190
  • uwreok3yco.pages.dev/109
  • uwreok3yco.pages.dev/150
  • uwreok3yco.pages.dev/88

    • ciasta dla osób na diecie wątrobowej